تجهیزات پزشکی
تجهیزات پزشکی وسایلی هستند که از آن‌ها برای تشخیص انواع بیماری، بررسی وضعیت سلامت، درمان، تسکین و پیشگیری از بیماری‌های گوناگون در بخش‌های مختلف مراکز درمانی استفاده می‌شود. حال اگر از این تجهیزات برای مراقبت از بیماران در مراکز درمانی استفاده شود، می‌توان آن‌ها را تجهیزات پزشکی بیمارستانی دانست. اهمیت تجهیزات پزشکی در مراکز درمانی به خصوص در بیمارستان‌ها و کلینیک‌ها انکارناپذیر است. استفاده از این ابزار به افراد متخصص کمک میکند بتوانند به خوبی به نیازهای بیماران رسیدگی کنند. از این رو لازم است با انواع این تجهیزات و عملکرد آن‌ها آشنایی داشته باشیم. لازم به ذکر است برای عملکرد بهتر تجهیزات پزشکی ، می‌بایست با دقت و بر اساس دستورالعمل از آن‌ها نگه‌داری شده و در صورت نیاز به موقع تعمیر شوند.
انواع تجهیزات پزشکی بیمارستانی
با پیشرفت علم در صنعت پزشکی، تجهیزات پزشکی نیز تغییرات بسیاری کرده اند، به گونه ای که وجود آن ها در مراکز درمان و حتی خانه‌ها امری ضروری و حیاتی محسوب می‌شود. انتخاب انواع تجهیزات بیمارستان نیازمند بررسی درست و جامع است زیرا تاثیر مستقیمی بر کیفیت خدمات درمانی می گذارد. برخی از این تجهیزات شامل ونتیلاتور، ماشین بیهوشی، تجهیزات عکس‌برداری پزشکی، ابزار جراحی، انواع تشک، ساکشن، ماشین بیهوشی، تخت جراحی، چراغ جراحی، ماشین قلب و ریه، انواع ترالی، پمپ سرنگ، سیستم مانیتورینگ، انواع کاتتر می شوند که هر کدام کارکرد به خصوصی داشته و از اهمیت بالایی برخوردارند.
همان گونه که می‌دانیم بیمارستان‌ها می‌بایست در تمام شرایط آمادگی مقابله با بدترین شرایط را داشته باشند، از این رو در دسترس بودن تجهیزات پزشکی و کامل بودن تجهیزات پزشکی بیمارستانی اهمیت ویژه‌ای دارد. روز به روز بر تعداد تجهیزات پزشکی افزوده می‌شود، با این حال تقسیم‌بندی کلی این تجهیزات به صورت زیر است:
-
تجهیزات پزشکی بیمارستانی الکترونیک
این تجهیزات به منظور بررسی، ضبط و ثبت عملکرد بدن مانند طول موج مغز و ضربان قلب طراحی می‌شوند. این ابزار انواع گوناگونی دارند که شامل موارد زیر می‌شوند:
- نرم‌افزارها
مانند پرونده‌های پزشکی الکترونیکی و نرم‌افزارهای تصویربرداری پزشکی
- مانیتورها
برای مثال مانیتورهای ضربان قلب، فشار خون و اولتراسوند
- پمپ‌های پزشکی
- ترالی‌های تکنولوژی از راه دور
- تجهیزات پزشکی برقی
- دستگاه الکتروشوک قلبی (دفیبریلاتور)
- پیس میکر
-
تجهیزات پزشکی بیمارستانی تشخیصی
از این تجهیزات پزشکی بیمارستانی برای تشخیص انواع بیماری، انجام آزمایش‌های گوناگون و بررسی روند بیماری، سلامت یا بهبود افراد استفاده می‌شود. تجهیزات تشخیصی در کنار معاینه‌ی بیمار به کادر درمان کمک می‌کنند هرگونه مورد مشکوک در اندام بدن که منجر به بروز علائم بیماری در فرد می‌شود مشخص شود. در بسیاری از مواقع تشخیص درست و به موقع از وظایف اولیه‌ی پزشک است، زیرا منجر به انتخاب روش درمان درست و موثر می‌شود. با این حال، تشخیص درست بسیاری از بیماری‌ها بدون استفاده از این ابزار امکان‌پذیر نیست. ابزار تشخیصی بیمارستانی انواع گوناگونی دارند که رایج‌ترین آن‌ها شامل موارد زیر می‌شوند:
- ابزار پزشکی مانند دماسنج، تب‌سنج، پالس اکسیمتر وگوشی معاینه
- دستگاه‌های عکس‌برداری مانند سی‌تی اسکن، ایکس ری، اکو، اولتراسوند و ام.آر.آی
- سی تی اسکن (CT Scan)
این دستگاه یک محفظه به شکل استوانه است که بیمار در آن دراز کشیده و به کمک اشعه‌ی ایکس از زوایای مختلف از او عکس‌برداری می‌شود. پس از پردازش اطلاعات توسط کامپیوتر تصاویر روی مانیتور به نمایش درمی‌آیند.
- تصویربرداری تشدید مغناطیسی یا ام.آر.آی (MRI)
در این روش تصویربرداری به جای اشعه‌ی ایکس از میدان مغناطیسی و امواج رادیویی استفاده می‌شود.
- دستگاه سونوگرافی یا اولتراسوند
این دستگاه با انتشار امواج صوتی در بدن تصاویر متحرکی ایجاد کرده و آن‌ها را روی مانیتور نشان می‌دهد.
- دستگاه الکتروکاردیوگراف (ECG Machine)
این دستگاه از تجهیزات پزشکی بیمارستانی که با نام دستگاه نوار قلب نیز شناخته می‌شود. از روشی غیر تهاجمی برای اندازه‌گیری فعالیت های الکتریکی قلب مانند نبض استفاده میکند. برخی دیگر از کارکردهای الکتروکاردیوگراف بررسی اندازه‌ی حفره، ضخامت عضلات و وضعیت ریتم قلب هستند.
- دستگاه سلول‌شمار یا سل کانتر
از این دستگاه برای تشخیص انواع بیماری از طریق شمارش سلول‌های بدن و بررسی آن‌ها استفاده می‌شود.
- آنالیزور بیوشیمی
از این وسیله برای اندازه‌گیری اشباع مواد شیمیایی در روندهای بیولوژیک استفاده می‌شود.
- تجهیزات پزشکی بادوام (DME)
این تجهیزات به گونه‌ای طراحی می‌شوند که علاوه بردر نظر گرفتن ایمنی و راحتی بیماران، دوام بالایی داشته باشند و از آن‌ها برای کمک به بیماران و بهبود کیفیت زندگی آن‌ها استفاده شود. این دسته از تجهیزات پزشکی بیمارستانی غالبا کاربرد درمانی دارند. و می‌توانند علاوه بر مراکز درمانی در خانه و مکان‌های دیگر نیز مورد استفاده قرار بگیرند. با این حال استفاده از آن‌ها می‌بایست توسط پزشک تجویز شود. تجهیزات DME برای استفاده‌ی طولانی مدت طراحی می‌شوند و یک بار مصرف نیستند. در بسیاری از موارد این تجهیزات قابلیت تحمل وزن بالا دارند و رایج‌ترین آن‌ها شامل موارد زیر می‌شوند:
- انواع ویلچر
- تجهیزات کمکی برای حرکت کردن مانند واکر و عصا
- تخت‌های بیمارستانی و انواع تشک مانند تشک مواج
- ونتیلاتورها
- دستگاه اکسیژن‌ساز
این دستگاه هوای محیط را به درون خود کشیده و متراکم میکند. سپس آن را به کمک انواع فیلتر و مخازن مخصوص غنی‌سازی میکند تا اکسیژن با خلوص پزشکی (بالای 90 درصد) تولید کند. این اکسیژن به کمک تیوب (لوله یا شلنگ اکسیژن) خود را به ماسک یا نازال کانولا رسانه و پس از عبور از نای خود را به ریهی بیمار می‌رساند. لازم به ذکر است، میزان جریان اکسیژن با توجه به موارد مختلف مثل شرایط بیمار، وزن و سطح اکسیژن خون محاسبه می شود و ممکن است برای هر فرد متفاوت باشد.
- پمپ انسولین
- انواع بالابر
- نبولایزر
- تجهیزات ترکشن (کششی)
- انواع کپسول اکسیژن
- تجهیزات بیمارستانی برای شرایط حاد
از این تجهیزات به طور روزمره در مراکز درمانی استفاده می‌شود و عبارتند از:
- سینی ابزار عمومی
- سینی برای درمان موارد سطحی
- کیت رسیدگی به پوست و انواع زخم
- تجهیزات بررسی شرایط بیمار
- ابزار غیرجراحی
- تجهیزات پزشکی حمل و نقل و نگه‌داری
از این تجهیزات برای حمل و نقل، جابجایی یا نگه‌داری از تجهیزات پزشکی استفاده می‌شود. به کمک این تجهیزات می‌توان ابزار گوناگون را در اختیار بیماران و کادر درمان قرار داد. رایج‌ترین تجهیزات در این دسته عبارتند از:
- انواع ترالی
- انواع چرخ دستی
- انواع کابینت‌های ذخیره‌سازی
- انواع سبد تجهیزات
- تجهیزات درمانی
تجهیزات پزشکی بیمارستانی بی‌شماری وجود دارند که می‌توان از آن‌ها برای درمان بیماران استفاده کرد. تجهیزات درمانی بیمارستانی شامل ابزار الکترودرمانی، اولتراسوند، لیزردرمانی و مواردی از این دست می‌شوند که در طراحی تمام آن‌ها از تکنولوژی پیشرفته‌ای استفاده می‌شود تا بافت یا اعضای آسیب دیده، احیا شده و عملکردشان بهبود پیدا کند. از تجهیزات درمانی علاوه بر درمان انواع زخم، از ایجاد زخم به واسطه‌ی بیماری‌هایی مانند دیابت جلوگیری می‌شود. برخی از انواع تجهیزات درمانی عبارتند از:
- پمپ سرنگ
از این پمپ برای تزریق انواع دارو و مایعات در اندازه و زمان مشخص به بیمار استفاده می‌شود.
- دستگاه لیزیک
از این دستگاه معمولا برای درمان بیماری‌های مربوط به چشم استفاده می‌شود.
- لیزردرمانی
این روش درمانی یک انقلاب در صنعت پزشکی محسوب می‌شود و عملکرد آن از طریق اعمال اشعه‌ی الکترومناطیس برای مقاصد درمانی است. طول موج این اشعات بسته به نوع درمان متفاوت است.
- تجهیزات جراحی
موفقیت عمل‌های جراحی تا حد زیادی وابسته به دقت جراح و کیفیت ابزار جراحی دارد. طیف ابزار جراحی بسیار گسترده است و می‌توان آن‌ها را بر اساس نوع عملکرد به چندین دسته تقسیم‌بندی کرد:
- چراغ جراحی (سیالیتیک)
چراغ های سیالیتیک یا جراحی از تجهیزات ضروری اتاق عمل محسوب می‌شوند و کمک می‌کنند محل جراحی به خوبی در معرض دید جراح قرار بگیرد. ویژگی‌های مهم این چراغ درخشندگی مناسب، عدم تشکیل سایه‌ی منفی، نور خالص سفید، تولید گرمای کمتر کم بودن خطای رنگ است. برخی از این چراغ‌ها، چراغ هالوژن و LED هستند.
- تخت جراحی (میز جراحی)
تخت جراحی که تخت عمل یا میز جراحی نیز نامیده می‌شود، از تجهیزات ضروری بیمارستان است. این تخت کمک میکند بیمار در طول جراحی ثابت باشد یا در صورت نیاز بتوان اعضای بدن وی را در وضعیت‌های مختلف قرار داد تا عمل جراحی به خوبی انجام شود. تخت‌های جراحی انواع گوناگونی دارند و می‌توانند هیدرولیک یا برقی باشند. برخی از انواع تخت جراحی شامل تخت جراحی ارتوپد و تخت جراحی مغز می‌شوند.
- کوتر جراحی
از دستگاه الکتروکوتر یا کوتر گرمایی برای ایجاد برش و جلوگیری از خونریزی در اتاق عمل استفاده می شود. برخی از کاربردهای این دستگاه سوزاندن، برش، از بین بردن، خشک کردن و نکروز انعقادی ( ایجاد لخته) در بافت مورد نظر است.
- ماشین بیهوشی
ماشین بیهوشی توسط تکنیسین بیهوشی در اتاق عمل مورد استفاده قرار می‌گیرد تا به منظور بیهوشی بیمار، مقدار معینی از گازهای بیهوشی استنشاقی را وارد ریهی او کند.
- دستگاه ساکشن
از این وسیله برای تخلیه یا خارج کردن موادی مانند انواع ترشحات و مایعات بدن مثل بزاق، مخاط، خون، خونابه، استفراغ و حتی بافت بدن، گاز و استخوان استفاده می‌شود. این دستگاه باید از قدرت مکش بالایی برخوردار باشد و از آن علاوه بر مواقع بیهوشی، جراحی و ریکاوری برای تخلیه‌ی ترشحات ریوی و خونی در جمجمه نیز استفاده می شود.
- اتوکلاو
از اتوکلاو که یکی از تجهیزات مهم بیمارستان است، برای ضدعفونی کردن تجهیزات پزشکی، وسایل آزمایشگاهی، اقلام دارویی و موارد بسیار دیگر استفاده می شود. این دستگاه قابلیت ضدعفونی کردن جامدات، مایعات، تجهیزات مشبک یا حفره دار و انواع دستگاه در طراحی‌های گوناگون را دارد. اتوکلاو با استفاده از قدرت بخار، باکتری ها و میکروب هایی را از بین می برد که نسبت به آب جوش و شوینده های بسیار قوی مقاوم هستند. لازم به ذکر است، مدت ماندگاری استریل این دستگاه، نسبت به دیگر دستگا‌ها بیشتر است.
- میز ابزار جراحی
- انواع سطل و همپر
- میز مایو با سینی
- تجهیزات نگه‌دارنده
- ابزار جراحی
این ابزار خود به دسته‌های گوناگون تقسیم‌بندی می‌شوند و برخی از آن‌ها عبارتند از:
- ابزار برش
این ابزار شامل انواع قیچی (سرکج، مضرس، چنگکی)، انواع چاقوی جراحی و مواردی از این دست می‌شود که از آن‌ها در طول جراحی برای ایجاد برش استفاده می‌شود.
- نگه دارنده ها یا گرسپر ها
برخی از ابزار این دسته شامل انواع پنس، سوزن‌گیر و روده‌گیر می‌شوند.
- پنس هموستاتیک (شریانی)
پنس‌های موسکیتو و کلی در این دسته قرار دارند. از آن‌ها برای جلوگیری از جریان خون در هنگام عمل جراحی استفاده می‌شود.
- اکارتور (رترکتور)
انواع ابزار چنگکی در این دسته قرار می‌گیرند و به کمک آن‌ها جراح لبه‌ی زخم‌ها یا محل جراحی را باز نگاه می‌دارد.
- انواع کلمپ و دیسترکتور
کلمپ شان‌گیر یا پنس حوله از مهم‌ترین ابزار در این بخش به حساب می‌آیند.
- انواع قیچی
- دستکش، کلاه، عینک و گان جراحی
- هدلایت جراحی
هدلایت جراحی که با نام چراغ پیشانی اتاق عمل نیز شناخته می‌شود، روی سر نصب شده و نوری ثابت و درخشان در میدان دید جراح ارائه می‌دهد. هدلایت به جراح در انجام عمل جراحی روی محل های کوچک بسیار کمک کرده و طراحی آن سبک، منعطف و راحت است.
- سایر تجهیزات
ابزار بسیاری مانند کانولاها، سوزن‌های جراحی و سینی استرلیزه در این دسته جای می‌گیرند.
- تجهیزات مهندسی پزشکی (بیومدیکال)
از این ابزار برای بررسی عملکرد دستگاه‌هایی مانند ونتیلاتور، اکسیژن‌ساز و سیستم گاز بیهوشی استفاده می‌شود تا فشار، جریان و خلوص گازها با دقت اندازه‌گیری شود.
- تجهیزات احیا (Life Support)
این تجهیزات که با نام پشتیبانی از زندگی نیز شناخته می‌شوند، وسیله‌هایی هستند که به حفظ عملکرد مناسب بدن بیمار کمک می‌کنند. از این تجهیزات برای افرادی استفاده می‌شود که اعضای بدنشان نمی‌توانند بدون کمک به خوبی وظایف خود را انجام دهند. امروزه تجهیزات بسیاری در این بخش وجود دارند که برخی از آن‌ها شامل موارد زیر می‌شوند:
- پمپ قلب
این دستگاه که ماشین قلب و ریه و بای پس قلبی-ریوی نیز نامیده می‌شود، در شرایط اورژانسی مانند عمل‌های جراحی وظیفهی قلب و ریهی فرد را برعهده می‌گیرد. در واقع این دستگاه به جای قلب عمل پمپاژ خون و به جای ریه عمل اکسیژن رسانی به خون را انجام می دهد.
- ونتیلاتورهای پزشکی
این دستگاه کمک میکند هوا به خوبی وارد ریه شده و از آن خارج شود. . از این دستگاه برای کمک به افرادی استفاده می‌شود که به دلایل گوناگون نمی‌توانند بدون دستگاه نفس بکشند. در واقع، این وسیله میزان، حجم و فشار اکسیژن ورودی به ریه و دی اکسید کربن خروجی از آن را متناسب با شرایط بیمار تنظیم میکند. ونتیلاتورهای بیمارستانی را می‌توان به دو دسته تقسیم کرد:
- ونتیلاتورهای مکانیکی
روشی تهاجمی است که در آن تنفس فرد کاملا توسط ونتیلاتور انجام می‌شود.
- ونتیلاتورهای تراکستومی
این روش تهاجمی معمولا برای بیمارانی استفاده می‌شود که در شرایط وخیمی باشند.
- ونتیلاتورهای غیرتهاجمی
این دسته از ونتیلاتوره شامل دستگاه‌های گوناگونی می‌شوند که بای‌پپ و سی‌پپ نیز در زیردسته‌ی آن هستند.
- ماشین دیالیز
از این دستگه برای افرادی استفاده می‌شود که کلیه‌هایشان دچار آسیب شده و توانایی عملکرد درست را ندارند. دیالیز به خروج سموم از بدن این افراد کمک میکند.
- دستگاه انکوباتور
از این دستگاه بیشتر برای بخش مراقبت‌های ویژه از نوزادان نارس استفاده می‌شود که محیطی شبیه به جنین مادر را برای آن‌ها شبیه‌سازی میکند. انکوباتور معمولا همراه با برخی تجهیزات پزشکی دیگر مانند ونتیلاتورها استفاده می‌شود.
- تجهیزات بخش مراقبت‌های ویژه
بخش مراقبت‌های ویژه قسمتی از بیمارستان است که در آن از بیمارهایی نگه‌داری می‌شود که در شرایط حادی قرار دارند. این بخش می‌بایست به گونه‌ای از تجهیزات پزشکی بیمارستانی طراحی و تجهیز شود که بتوان از بیماران با شرایط جدی به خوبی مراقبت کرد. در کل این تجهیزات برای مراقبت از بیمارانی هستند که تحت عمل جراحی بوده، بیماری خطرناکی دارند. یا صدماتی بسیار جدی به آن ها وارد شده است و لازم است در طول مدت 24 ساعت شبانه روز تحت مراقبت پزشکی باشند. برخی از این تجهیزات در زیر به اختصار آمده‌اند:
- مانیتور بیمار
مانیتورها خود انواع گوناگونی دارند و از آن‌ها برای بررسی علائم حیاتی بیمار و وضعیت سلامت او استفاده می‌شود. برخی از پارامترهایی که روی این مانیتور نمایش داده می‌شود شامل فعالیت قلب، سطح اشباع اکسیژن در خون، نرخ تنفس، فشار خون، دمای بدن، نرخ برون دهی قلبی و میزان دی‌اکسید کربن می شوند.
- دفیبریلاتور
با نام الکتروشوک قلبی نیز شناخته می‌شود و از آن برای برگرداندن ریتم طبیعی به قلب استفاده می‌شود. دفیبریلاتور با وارد کردن انرژی الکتریکی یا شوک به قلب، ریتم آن را به حالت عادی خود بازمی‌گرداند.
- ونتیلاتور
- پمپ سرم
از پمپ سرم ( پمپ اینفیوژن) برای انتقال انواع مایعات مانند داروها و تقویت کننده‌ها در زمان و اندازه‌های مشخص به بیمار استفاده می‌شود. مقدار مایعات و زمان لازم برای انتقال را می‌توان در بخش تنظیمات دستگاه انتخاب کرد. پمپ سرم به طور کل در دو نوع ثابت و متحرک ساخته شده و می‌تواند حجمی (Volumetric) یا قطره‌شمار (Drip Counting) باشد.
- پمپ سرنگ
این پمپ که به آن پمپ تزریق نیز گفته می شود، برای تزریق مقدار دقیق و معینی از مایعات استفاده می‌شود. از این وسیله برای تزریق مقدار مشخصی دارو در مدت زمان به خصوص استفاده می‌شود. دارو به کمک سرنگ تعبیه شده در دستگاه طور پیوسته به بیمار تزریق می‌شود و سرعت تزریق قابل کنترل است.
- بالون پمپ
این دستگاه از تجهیزات پزشکی بیمارستانی برای کاهش فشار کاری قلب استفاده می‌شود و کمک میکند خون به راحتی در عروق جریان پیدا کند. از این دستگاه بیشتر برای افرادی استفاده می شود که دچار حملهی قلبی شده اند یا نیاز به عمل پیوند اعضا دارند.
- کاتتر یا سوند فولی (سوند ادرار)
این سوند وارد مثانه می شود تا ادرار را از آن خارج کرده و به کیسهای منتقل کند.
- سوند سوان-گانز (Swan-Ganz)
این سوند که با نام سوند شریان ریوی نیز نامیده می شود، وارد قفسهی سینه شده و میزان مایعات در قلب را اندازه‌گیری میکند. کاربرد دیگر این وسیله بررسی عملکرد قلب است.
- لولهی قفسه سینه
این لوله وارد قفسهی سینه می شود تا هوا یا مایعات پیرامون ریه را تخلیه کند.
- لولهی تراشه (نای)
این لوله از راه بینی یا دهان وارد نای می شود تا برای ونتیلاتور راه هوایی ایجاد شود.
- گاواژ
لولهای است که وارد بینی و حلق بیمار شده و از آن جا به معده می رسد تا به بیمار غذارسانی کند.
- لوله ی گاستروستومی
این لوله را به کمک جراحی درون معده قرار می‌دهند تا به بیمارانی که نمی توانند از طریق دهان غذا بخورند، غذارسانی شود.
