اکسیژن ساز چیست و چگونه کار می‌کند؟

دستگاه اکسیژن‌ ساز وسیله‌ای است که از آن برای اکسیژن رساندن به افرادی استفاده می‌شود که ممکن است به دلایل گوناگون سطح اشباع اکسیژن در خونشان پایین آمده باشد یا دچار مشکلات تنفسی باشند. در گذشته، خرید دستگاه اکسیژن ساز در اندازه‌های بزرگی بود که وزن بالا و صدای زیادی داشتند. با این حال، امروزه پیشرفت‌های گسترده در صنعت پزشکی منجر به ایجاد تنوع بسیاری در طراحی‌های این دستگاه شده است که به افراد اجازه می‌دهد اکسیژن‌ ساز مورد نیاز خود را از میان مدل‌های گوناگونی انتخاب کنند. از دستگاه اکسیژن‌ ساز در اتاق عمل، بخش مراقبت‌های ویژه، هنگام ریکاوری، برای درمان بیماران تنفسی و موارد دیگر استفاده می‌شود. علاوه بر مراکز درمانی ممکن است پزشک فرد را معاینه کرده و برای او اکسیژن‌ درمانی در خانه تجویز کند. به طور کل، دستگاه های اکسیژن ساز را می‌توان یکی از مناسب‌ترین و به صرفه‌ترین روش‌ها برای تامین اکسیژن مورد نیاز بیماران دانست. با این حال، این دستگاه می‌بایست حتما با تجویز پزشک استفاده شود و استفاده‌ی خودسرانه از آن ممکن است عواقب خطرناکی داشته باشد.

نحوه‌ی عملکرد دستگاه اکسیژن ساز

هوای محیط از 21 درصد اکسیژن، 71 درصد نیتروژن و 1 درصد گازهای مازاد تشکیل شده است. در دستگاه اکسیژن‌ ساز فیلترهای مخصوص و یک مکانیزم خنک کننده تعبیه می‌شود تا پس از این که هوای محیط به درون آن کشیده شد، آن را متراکم کرده و از فیلترها عبور دهد. در نتیجه، نیتروژن از این هوای متراکم جدا شده و اکسیژن با خلوص پزشکی تولید می‌شود که بالاتر از 90 درصد است.

لازم به ذکر است، خلوص اکسیژن دستگاه را می‌توان در بخش تنظیمات مشخص کرد تا مطابق با نیاز بیمار باشد. این جریان اکسیژن که با واحد لیتر بر دقیقه (LPM) اندازه‌گیری می‌شود، می‌تواند بسته به وزن بیمار، نوع بیماری، شرایط بیمار و موارد دیگر متفاوت باشد. پس از غنی‌سازی، اکسیژن به کمک تیوب که لوله یا شلنگ اکسیژن نیز نامیده می‌شود خود، را به ماسک یا نازال کانولا می‌رساند تا وارد مجاری تنفسی بیمار و ریه‌ی او بشود.

اجزای تشکیل دهنده‌ی اکسیژن‌ ساز

در خرید دستگاه اکسیژن ساز دقت داشته باشید که برخی از اجزای تشکیل‌دهنده‌ی این دستگاه عبارتند از:

• بدنه‌ی دستگاه
• پمپ مخصوص
• کمپرسور
• انواع فیلتر (برای تصفیه‌ی هوا)
• جریان سنج (فلومتر)
• تیوب (شلنگ اکسیژن)
• مخازن زئولیت
• مخزن اکسیژن
• مرطوب کننده
• ماسک یا نازال کانولا

انواع دستگاه اکسیژن‌ ساز

برای انتخاب و خرید دستگاه اکسیژن ساز که متناسب با نیازهای ما باشد لازم است با انواع آن آشنایی داشته باشید. زیرا شرایط هر فرد در این انتخاب تعیین کننده است. لازم به ذکر است برای تصمیم‌گیری درست، بهتر است علاوه بر تحقیقات فردی، با پزشک خود و فروشنده‌ی دستگاه مشورت کنید تا بتوانید بهترین انتخاب متناسب با شرایطتان را انجام دهید. معمولا دستگاه‌های اکسیژن‌ ساز را از سه نظر تقسیم بندی می‌کنند که عبارتند از:

خرید دستگاه اکسیژن ساز

1. وزن و قابلیت حمل و نقل دستگاه

• ثابت (Stationary)

معمولا در مراکز درمانی یا برای استفاده‌ی مداوم در خانه از آن‌ها استفاده می‌شود و قابلیت اکسیژن‌ رسانی در حجم‌های بالا را دارند. منبع انرژی این دستگاه برق خانگی است و هنگام رفتن برق می‌توان از ژنراتور یا کپسول‌های اکسیژن برای تداوم روند اکسیژن‌ درمانی استفاده کرد. این دستگاه معمولا سنگین است، اما چرخ‌هایی که زیر آن تعبیه می‌شوند قابلیت حمل و نقل آن از اتاقی به اتاق دیگر را فراهم می‌کنند.

• قابل حمل (Portable)

این نوع معمولا برای بیمارانی استفاده می‌شود که باید مدام تحت اکسیژن‌ درمانی باشند و لازم است هنگام بیرون رفتن از خانه نیز اکسیژن‌ ساز را با خود حمل کنند. اکسیژن‌ سازهای پرتابل بسیار سبک و کوچکند و منبع انرژی آن‌ها باتری است؛ از اینرو می‌توان آن‌ها را هنگام سفر کردن یا انجام دادن کارهای گوناگون بیرون از خانه استفاده کرد. با این حال اکسیژن‌ سازهای پرتابل نسبت به نوع ثابت، توان تولیدی اکسیژن کمتری دارند.

2. نوع تولید جریان اکسیژن

• جریان پالسی (Pulse)

معمولا کوچک‌تر و سبک‌تر از نوع ثابت طراحی می‌شوند و تنها در زمان دم اکسیژن تولید می‌کنند.

• جریان ثابت (Continues)

اکسیژن سازها معمولا از این نوع هستند و اکسیژن در تمام مدت استفاده از دستگاه به صورت ثابت هنگام دم و بازدم تولید می‌شود.

3. توان جریان اکسیژن

توان تولیدی در واقع میزان جریان اکسیژن تولید شده توسط دستگاه در هر دقیقه است که می‌تواند به موارد زیر دسته‌بندی شود:

• زیر 5 لیتری
• 5 لیتری
• 8 لیتری
• 10 لیتری
• بیش از 10 لیتری