اکسیژن ساز ، بای پپ ، سی پپ

در شرایط گوناگونی ممکن است پزشک برای شما تست خواب تجویز کند. این تست که با نام پولی‌سومنوگرافی یا پلی‌سومنوگرافی (Polysomnography) نیز شناخته می‌شود. به تشخیص عارضه‌های بسیاری کمک می‌کند  و باعث می‌شود پزشک بتواند درمان درستی برای بیمار در پیش بگیرد. برخی از مشکلاتی که به راحتی از طریق تست خواب تشخیص داده می‌شوند. شامل اختلالات گوناگونی مانند اختلال حرکت دوره‌ای اندام‌ها (PLMD)، انواع اختلالات مربوط به خواب مانند راه رفتن هنگام خوابیدن، حرف زدن در خواب یا سومنیلوکی (somniloquy) می‌شوند.

اختلالات خواب

از دلایلی که پزشک تست خواب را پیشنهاد می‌کند. اختلالات خواب است . این اختلالات عبارتند از:

• آپنه خواب

اختلالی که در اثر آن، فرد هنگام خوابیدن دچار وقفه‌های مکرر در روند تنفس می‌شود.

• حمله خواب یا نارکولپسی (Narcolepsy)

یک مشکل مربوط به نورولوژی است. و منجر به احساس خواب آلودگی زیاد در طول روز و حتی خوابیدن ناگهانی در این مدت می‌شود.

• سندروم پای بی قرار (RLSD)

در اثر این اختلال، فرد پیش از خواب دچار ناراحتی در پای خود شده. و میلی شدید به تکان دادن مستمر آن پیدا می‌کند.

• بی خوابی

اختلالی که در اثر آن فرد نمی‌تواند به راحتی بخوابد یا دائما از خواب می‌پرد.

• حرکت سریع چشم در خواب یا اختلال رفتاری خواب REM

یکی از مشکلات این اختلال، از دست دادن فلجی عضلات هنگام خواب REM است. که منجر به بروز حرکات غیرطبیعی و گاه خشن می‌شود.

تست خواب چیست؟

بیماری‌های مذکور، معمولا مشکلات بسیاری برای فرد بیمار ایجاد کرده . و کیفیت زندگی، سطح انرژی و سلامت عمومی بدن وی را تحت تاثیر قرار می‌دهند. برخی از مواردی که در صورت وجود آن‌ها می‌بایست به پزشک مراجعه کرد. شامل خروپف کردن با صدای بلند، پریدن از خواب، تنگی نفس هنگام خواب، سختی در خوابیدن، احساس خستگی مداوم و خواب‌آلودگی در طول روز است. برای تشخیص این دسته از بیماری‌ها و شروع  درمان لازم است روند خواب فرد با دقت بررسی شود که این کار با تست خواب صورت می‌پذیرد. این تست اطلاعات بسیار مفیدی در رابطه با بیماری و علت بروز آن در اختیار کادر درمان قرار داده . و روند درمان را آسان می‌کند. متاسفانه در بسیاری از موارد فرد هیچ گاه متوجه مشکلات خود نشده و به پزشک مراجعه نمی‌کند؛ زیرا تشخیص این علائم سخت است. و در بسیاری از موارد با اضطراب، استرس، خستگی و مواردی از این دست اشتباه گرفته می‌شود.

این اختلالات در صورت عدم درمان می‌توانند منجر به بروز مشکلات دیگری اعم از افسردگی، دیابت و بیماری‌های قلبی بشوند. همچنین، در برخی موارد اختلالات خواب ممکن است منجر به بروز حوادثی همچون تصادف با ماشین بشوند و صدماتی جبران ناپذیر به فرد وارد کنند. تشخیص به موقع و شروع روند درمان می‌تواند از بروز بسیاری از این اتفاقات جلوگیری کند. این تست پس از معاینه و در نظر گرفتن تمام شرایط بیمار، توسط پزشک تجویز می‌شود. اگر پس از تست خواب و تشخیص بیماری، شروع به درمان کردید. اما بهبودی در حال شما دیده نشود، لازم است دوباره تست خواب را انجام دهید. تا تغییرات لازم در روند درمان شما ایجاد شود.

 

انجام تست خواب

تست خواب به انواع معاینات تشخیصی غیرتهاجمی گفته می‌شود که برای تشخیص و درمان انواع اختلالات مربوط به خواب تجویز می‌شود. لازم به ذکر است، از تست خواب علاوه بر تشخیص انواع بیماری، برای تشخیص نوع درمان یا ایجاد تغییر در آن نیز استفاده می‌شود. به طور کل، این تست‌ها را سنجش‌های پلی‌سومنوگرافی می‌نامند. که در آن پلی (poly) در یونانی به معنای زیاد، سومنو (somno) به معنای خواب و گرافی (graphy) به معنای نوشتن است. این سنجش معمولا هنگام شب انجام می‌شود . و در طول آن، بیمار تحت نظر قرار می‌گیرد تا مشخص شود در بدن او هنگام خوابیدن دقیقا چه اتفاقاتی می‌افتد. تست خواب در مکان‌های مخصوص مراکز درمانی یا کلینیک خواب توسط متخصص انجام می‌شود . و مطابق با دستورالعمل پزشک با استفاده از دستگاه الکترو انسفالوگرافی (EEG) صورت می‌پذیرد. نتایج تست بعدا توسط پزشک تفسیر می‌شوند. در طول مدتی که بیمار ‌خواب است، علاوه بر تمام مراحل خواب ، موارد زیر بررسی می‌شوند:

• سطح اکسیژن خون
• فشار خون
• امواج مغزی
• فعالیت‌های ماهیچه‌ای اندام بدن
• فعالیت‌های مربوط به قلب
• حرکت چشم ها
• حرکات بدن در خواب
• فعالیت مغز و ماهیچه ها
• جریان هوا و نحوه تنفس
• نرخ تنفس و ضربان قلب
• نحوه قرارگیری (پوزیشن) بدن هنگام خواب
• خروپف
• حرکات شکم و قفسه سینه

انواع تست خواب

همان طور که گفته شد، در تست خواب بررسی می‌شود در طول خواب چه اتفاقی در بدن انسان می افتد. انواع مختلفی از تست‌های خواب وجود دارند که تجویز آن ها وابسته به علائم بیمار و عارضه‌های احتمالی موجود در فرد است. و پزشک پس از معاینه شخص، تست مورد نیاز را تجویز می‌کند. انجام این تست‌ها برای تشخیص بیماری و شروع روند درمان ضروری است. به طور کل،  تست خواب انواع گوناگونی دارد که در طول شب توسط تکنسین انجام می‌شود. در برخی موارد، ممکن است لازم باشد فرد بیش از یک تست را انجام دهد. برخی از این تست‌ها عبارتند از:

پلی سومنوگرافی شبانه (NPSG)

این تست خواب ، روشی فراگیر است که معمولا از آن برای تشخیص  انواع مشکلات و اختلالات مربوط به خواب،  تنفس و حرکت هنگام خواب استفاده می‌شود. این تست توسط فرد متخصص در کلینیک خواب یا مراکز درمانی گوناگون انجام می‌شود. در این روش پیش از خواب سنسورهایی به فرد متصل می‌شود تا علائم حیاتی و دیگر موارد را ثبت و مخابره کند. پس از اتصال سنسورها، فرد در اتاقی مخصوص که با تکنولوژی‌های مناسب مجهز است می‌خوابد. از این تکنولوژی‌ها برای ضبط صدا و تصویر استفاده می‌شود. هنگامی که فرد می‌خوابد، روند خواب او با دقت توسط متخصص تحت نظر قرار می‌گیرد تا اطلاعات به صورت جامع و دقیق ثبت شوند. علاوه بر این، در شرایطی که لازم باشد می‌توانید از وی کمک خواسته یا درخواست بالشت اضافه کنید. این تست معمولا در طول عصر یا شب انجام می‌شود. با این حال اگر شخصی شب‌کار باشد، می‌تواند در طول روز و در زمان روتین خواب خود، تست را انجام دهد.

تست سنجش خواب‌آلودگی در روز (MSLT)

در مواردی که شخص در طول روز دائم احساس خستگی کرده یا ناگهان می‌خوابد. برای او علاوه بر پولی‌سومنوگرافی، تست MSLT یا  سنجش دوره‌های چندگانه خواب  انجام می‌شود که به بررسی چرت‌های روزانه می‌پردازد. این تست خواب معمولا در روز بعد از انجام دادن تست NPSG از بیمار گرفته می‌شود. تا در صورتی که دلیل خستگی بیمار، مشکل در خواب شبانه باشد توسط این تست مشخص شود. برای انجام تست MSLT، برخی از سنسورهایی که در آزمایش پیشین استفاده میشود را از بیمار جدا می‌کنند. در این تست، هنگام خواب، به فرد سنسورهایی متصل شده و روند خواب در طول پنج دوره چرت، به فاصله دو ساعت از هم بررسی می‌شود. سپس، مواردی مانند مدت زمانی که طول می کشد فرد به خواب برود و وارد مرحله REM بشود، ثبت شده و بعدا توسط پزشک ارزیابی می‌شوند. از این تست برای تشخیص اختلالاتی مانند نارکولپسی، اختلال پرخوابی، اختلال زیبای خفته و هایپر سومنیا (hypersomnia) استفاده می‌شود. امواج مغزی بیمار در این تست مشخص می‌کند چه عواملی می‌توانند دلیل خستگی روزانه فرد باشند یا نباشند.

تست بیداری (MWT)

این تست خواب که با نام آزمون توانایی بیدار ماندن و سنجش توانایی بیداری نیز شناخته می‌شود، معمولا در طول روز انجام می‌شود. هدف از انجام این تست مشخص کردن توان شما برای هوشیار ماندن در طول روز در شرایط خواب آور است. این تست نیز مانند MSLT، در طول چند نوبت هنگام روز انجام می‌شود. برای انجام تست بیداری، شخص می‌بایست به سنسورهایی مخصوص متصل شود. سپس او را برای مدت زمانی مشخص، در اتاق تاریکی می‌گذارند. تا مشخص شود در شرایطی که خواب را برای انسان آسان‌تر می‌کند. تا چه مدت می‌توانند بیدار و هوشیار بمانند. از این تست معمولا برای رانندگان کامیون، خلبانان، رانندگان اتوبوس، رانندگان دیگر وسایل نقلیه عمومی و به طور کل افرادی استفاده می‌شود. که ممکن است در حین رانندگی به خواب رفته و جان خود یا بقیه را به خطر بیندازند.

تست سنجش تیتراسیون سی پپ (CPAP)

یکی از رایج‌ترین روش‌های تجویزی برای درمان آپنه خواب، دستگاه سی‌پپ (CPAP) است. در این آزمایش از ماسک و یکی از دستگاه‌های PAP، مانند سی‌پپ (CPAP) یا بای‌پپ (BiPAP) استفاده می‌شود. هدف از انجام این سنجش تشخیص بهترین روش درمانی با دستگاه‌های PAP، پس از تشخیص آپنه برای بیمار است. در سنجش تیتراسیون، به صورت آزمایشی پیش از خواب ماسک روی صورت فرد قرار گرفته و فشار کمی بر آن اعمال می‌شود تا شرایط وی سنجیده شود. در این روش نیز فرد به انواع سنسور متصل است اما دستگاه پپ اضافه است. پس از خوابیدن بیمار، فرد متخصص میزان هوای متراکم را به تدریج افزایش می‌دهد تا مقدار مناسب برای بیمار مشخص شود. علاوه بر این او می‌تواند میزان رطوبت و فشار دستگاه را نیز تغییر دهد تا بیمار بیشتر احساس راحتی کند. تغییر این تنظیمات در طول شب، مشخص می‌کند تنظیمات مناسب برای شروع روند درمان می‌بایست به چه صورتی باشد.

تست شبانه انشعابی (split-night)

این تست معمولا در شرایطی تجویز می‌شود که شخص مشکوک به داشتن آپنه انسدادی خواب (OSA) یا اختلالات تنفسی باشد. این سنجش که شبیه به NPSG است،  برخلاف آن در دو بخش از شب انجام می‌شود و برای آزمایش به او یک ماسک و نوعی از دستگاه‌های PAP داده می‌شود. فشار مثبت هوایی ،(PAP)، اعمال مکانیکی هوای متراکم به راه هوایی فوقانی است تا به تنفس فرد با وجود انواع مشکلات مانند انسداد کمک شود. پیش از خوابیدن فرد ماسک روی صورت او قرار گرفت . و پس از به خواب رفتنش فشار بسیار کمی به بیمار رسانده می‌شود تا مشخص شود چه ماسک، چه دستگاه و چه فشاری مناسب شرایط او هستند. این کار به منظور تشخیص بیماری در نیمه اول و تیتراسیون دستگاه سی‌پپ در نیمه دوم انجام شود. تا فشار هوای مناسب با نیاز بیمار با دقت مشخص شود. لازم به ذکر است، در طول این تست، فرد متخصص تعداد آپنه‌ها (توقف در تنفس) در یک سوم اول تست را محاسبه و ثبت می‌کند.

 

تست خانگی آپنه خواب یا پلی گرافی

در برخی موارد می‌توان از تست‌های خانگی برای تشخیص آپنه خواب استفاده کرد. برای انجام این کار، یک دستگاه به شما داده  می‌شود و توسط پزشک آموزش می‌بینید که چگونه از آن استفاده کنید. سپس در خانه پیش از خواب مطابق با دستورالعمل پزشک، سنسورها را به خود متصل کرده. دستگاه را روشن و طبق عادت همیشگی به خواب فرو می‌روید. این دستگاه اطلاعاتی مانند تنفس و ضربان قلب را در طول شب ثبت می‌کند. لازم به ذکر است، تست پلی سومنوگرافی، اطلاعات بیشتری از شرایط بیمار در اختیار پزشک قرار می‌دهد . و توسط تکنیسین نظارت می‌شود، از این رو معتبرتر است. با این حال انجام این تست ممکن است برای بیمار راحت‌تر باشد، زیرا در خانه خودش انجام می‌شود.

تست خواب چگونه کار می‌کند؟

در صورتی که می‌بایست تست خواب را انجام دهید. در نظر داشته باشید برنامه‌ریزی قبل از انجام آن تا حد زیادی به راحتی شما و دقیق بودن نتایج تست کمک می‌کند. به خاطر داشته باشید، پزشک خود را در جریان مصرف تمام داروهایی که دارید بگذارید. زیرا ممکن است مصرف برخی از آن‌ها در نتیجه تست اختلال ایجاد کند. با این حال، به هیچ عنوان خودسرانه اقدام به قطع داروهایتان نکرده. و حتما پیش از این کار با دکتر خود مشورت کنید. اگر از آن دسته از افرادی هستید که ممکن است دچار اضطراب شوید. می‌توانید درخواست داشتن همراه کرده یا پیش از انجام تست به کلینیک خواب رفته و با محیط آنجا آشنا شوید تا از استرس شما کاسته شود.

به یاد داشته باشید، در روز انجام تست، تغییری در روتین زندگی خود ندهید، چرت نزنید و از مصرف کافئین بعد از ساعت 2 بعدازظهر خودداری کنید. می‌توانید برای راحتی بیشتر با خود لباس، مسواک، بالشت، کتاب، قرص‌هایتان و دیگر وسایل لازم را به کلینیک خواب ببرید. برای انجام تست، پیش از خواب به سر و بدن بیمار سنسورهایی متصل می‌شود که هیچ دردی ندارند. از این رو، اگر لازم باشد به دستشویی برود لازم است از تکنیسین درخواست کند تا این سنسورها را از او جدا کند. فرد متخصص الکترودها را به سر، پلک، چانه، قفسه سینه و پاهای شما وصل می‌کند. این الکترودها از سمت دیگر با سیم به کامپیوتر متصل می‌شوند. این سیم‌ها به اندازه‌ای بلند هستند که به شما در هنگام خواب آزادی حرکت کردن بدهند. الکترودهایی که به شما وصل می‌شوند، عملکردهای گوناگون بدن مانند تنفس، ضربان قلب و حرکت اندامتان را ثبت می‌کنند.

دستگاه تست خواب

لازم به ذکر است، برای اندازه‌گیری سطح اکسیژن خون در بدن شما از دستگاه پالس اکسیمتر استفاده می‌شود. هنگام خواب چراغ‌ها خاموش شده و محیطی ساکت و آرامش‌بخش برای شما درست می‌شود. افراد متخصص شما را در طول خواب تحت نظر گرفته و در صورت نیاز به شما کمک می‌کنند. در طول شب دستگاه اطلاعات لازم را دریافت کرده و با بیدار شدن بیمار در روز بعد تست اتمام می‌پذیرد. پس از بیدار شدن در صبح، الکترودها از شما جدا شده و از شما خواسته می‌شود تا پرسشنامه‌ای در رابطه با خوابتان پر کنید. سپس، نتایج توسط توسط کلینیک خواب آماده شده و پزشک نتایج را تفسیر می‌کند تا درمان لازم را تجویز کند. در صورتی که تست خواب شما شبانه باشد. معمولا شب را در مرکز درمانی سپری خواهید کرد. در واقع می‌توان گفت نزدیک به 12 ساعت از زمانی که وارد می‌شوید تا زمانی که خارج می‌شوید طول خواهد کشید. پیش از شروع تست، دستورالعمل‌های لازم به شما داده خواهد شد.

قبل از تست خواب چکار کنیم؟

برخی از این موارد عبارتند از:

• در برخی شرایط لازم است خود را مدتی قبل از روز تست خواب آماده کنید. برای مثال، در بیشتر مواقع می‌بایست برنامه روتین خواب خود را برای مدت زمانی مشخص (معمولا دو هفته) یادداشت کرده. و در روز انجام تست با خود به همراه داشته باشید تا بتوان با دقت روند کیفیت خواب شما را دنبال کرد. مشخصات لازم در این روتین غالبا شامل ساعت خوابیدن، ساعت بیدار شدن از خواب، ساعت‌هایی که در طول شب از خواب بیدار می‌شوید. و اطلاعاتی درباره قرص‌ها، خوراکی‌ها و نوشیدنی‌هایی که پیش از خواب صرف کرده‌اید، می‌شود. با این حال، به خاطر داشته باشید، ممکن است پزشکتان از شما اطلاعات مازادی درخواست کند. لازم به ذکر است، این مسئله برای بررسی شرایط شما توسط پزشک اهمیت بسیاری دارد.
• در صورتی که شما برای انجام کارهایی مانند حمام کردن، انجام دادن کارها، رفتن به دستشویی و مواردی از این دست، نیاز به پرستار دارید. هنگام گرفتن نوبت، هماهنگی‌های لازم برای حضور او هنگام انجام تست را انجام دهید. لازم به ذکر است، متخصصینی که وظیفه نظارت بر تست شما را دارند. پرستار نیستند و نمی‌توانند به شما در کارهایی مانند قرص خوردن کمک کنند.

sleep test

• حتما همراه خود لیستی از داروهایی که مصرف کنید به همراه داشته باشید.
• در صورتی که از دستگاه‌های کمک تنفسی مانند سی‌پپ استفاده می‌کنید. با خود ماسکتان را بیاورید. در صورتی که تنظیمات آن را نمی‌دانید بهتر است آن را همراه خود داشته باشید تا توسط متخصص بررسی شود.
• حتما در روز انجام تست، با موی خشک و تمیز به مرکز مراجعه کنید. و مطمئن شوید که روی آن هیچ نوع ژل، اسپری یا روغنی نباشد. زیرا ممکن است از طریق سنسورهایی که به سر متصل می‌شوند، در نتایج اختلال ایجاد شود.
• در صورتی که مبتلا به دیابت هستید یا به هر دلیلی ممکن است لازم باشد در طول شب نیاز به خوردن مواد غذایی داشته باشید. آن را با خود به همراه داشته باشید.
• به خاطر داشته باشید که حتما در ساعت مقرر در کلینیک حضور داشته باشید . و به هیچ عنوان دیر نرسید زیرا در این صورت، ممکن است لازم شود دوباره وقت بگیرید.
• تمام دستگاه‌های الکترونیکی خود را خاموش کرده و در طول تست از آن‌ها استفاده نکنید. زیرا نور آبی این دستگاه‌ها منجر به توقف تولید ملاتونین می‌شود. که هورمونی است که برای خوابیدن شما لازم است. علاوه بر این دستگاه‌ها در صورت روشن بودن ممکن است در نتایج اختلال ایجاد کنند.

نتایج تست خواب

نتایج تست پلی‌سومنوگرافی اطلاعات زیادی را در اختیار پزشک قرار می‌دهد که عبارتند از:

• امواج مغزی و حرکات چشم در هنگام خواب مشخص می‌کنند فرد در چه مرحله‌ای از خواب است و اختلال در چه زمانی اتفاق می‌افتد. برای تشخیص بیماری‌هایی مانند نارکولپسی و اختلال رفتاری خواب REM دانستن این که فرد در چه مرحله‌ای از خواب است، ضروری است.
• تغییرات در عملکرد قلب، تنفس و سطح اکسیژن در خون طبیعی نیست. و بروز آن‌ها می‌تواند نشان‌دهنده مشکلاتی مانند آپنه خواب باشد. به طور کل، معمولا ضربان قلب باید بین 60 تا 100 ضربه در دقیقه باشد.
• این تست خواب کمک می‌کند. تنظیمات دقیق و متناسب دستگاه‌های PAP برای هر شخص مشخص شود.
• حرکات مکرر در پا که منجر به اختلال در خواب می‌شود. ممکن است نشان‌دهنده سندروم پای بی‌قرار باشد.
• حرکات و رفتار غیرطبیعی در طول خواب، می‌تواند نشان‌دهنده بیماری‌هایی مانند اختلال رفتاری خواب REM باشد.
• در صورتی که تعداد وقفه‌های تنفسی فرد در طول خواب بیشتر از 5 عدد باشد. ممکن است وی مبتلا به آپنه خواب باشد.
• در صورتی که اکسیژن خون در خواب به پایین‌تر از 90 درصد برسد. طبیعی نیست و فرد نیاز به درمان دارد.

اقدامات پس از دریافت نتایج تست خواب

در صورتی که برای شما بیماری آپنه خواب تشخیص داده شد. ممکن است موارد زیر به شما توصیه شود:

• تغییر در سبک زندگی مانند کاهش وزن، ترک سیگار و نوشیدنی‌های الکلی
• استفاده از دستگاه‌های کمک تنفسی مانند سی‌پپ و بای‌پپ

دستگاه سی‌پپ با اعمال یک فشار هوای ثابت در دم و بازدم به باز ماندن راه هوایی بیمار و جلوگیری از انسداد آن کمک می‌کند. این روش درمانی غیرتهاجمی، می‌تواند در نهایت منجر به حذف علائم آپنه خواب و جلوگیری از خروپف کردن فرد بشود. این در حالی است که فشار دم و بازدم در دستگاه بای‌پپ متفاوت است. و در هنگام دم بیشتر است که ممکن است آن را برای برخی افراد به گزینه راحت‌تری تبدیل کند. معمولا برای آپنه خواب، سی پپ درمانی تجویز می‌شود که بسیار موثر است..

بسیاری از اختلالات مربوط به خواب هیچ‌گاه تشخیص داده نمی شوند. زیرا ممکن است علائم آن‌ها در ابتدا به نظر جدی نیاید. معاینه شدن توسط پزشک و انجام تست خواب، می‌تواند به ما در تشخیص بیماری هایی مانند آپنه خواب و انواع اختلال کمک می‌کند . تا با کنترل یا درمان آن، کیفیت زندگی خود را بهبود ببخشیم. در نهایت پیروی از دستورات پزشک برای بهبود بیماری بر همه چیز اولویت دارد.